Οι γνωστοί ως «φρονιμίτες» ή αλλιώς σωφρονηστήρες ή τρίτοι γομφίοι, είναι τα τελευταία μόνιμα δόντια που ανατέλλουν στη στοματική κοιλότητα. Για το λόγο αυτό, συχνά δεν υπάρχει ο απαιτούμενος χώρος στο στόμα για να ανατείλουν φυσιολογικά, παρουσιάζοντας ορισμένες επιπλοκές.
Η εμφάνιση των δοντιών αυτών πραγματοποιείται μετά την ενηλικίωση δηλαδή στο χρονικό διάστημα από 18 μέχρι 25 χρόνων. Ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις οι φρονιμίτες δεν ανατέλλουν καθόλου, είτε γιατί παραμένουν έγκλειστοι μέσα στη γνάθο λόγω έλλειψης χώρου, είτε γιατί δεν υπάρχουν καθόλου στη μόνιμη οδοντοφυία.
Η ανατολή του φρονιμίτη μπορεί να είναι μια επώδυνη διαδικασία και να συνοδεύεται από διάφορα συμπτώματα όπως οίδημα και πόνο στα ούλη, στο μάγουλο, στη γνάθο καθώς και στα υπόλοιπα δόντια, δυσκολία κατά τη μάσηση ή κατα το άνοιγμα του στόματος.
Ωστόσο εάν ο φρονιμίτης τελικά ανατείλει στη σωστή θέση στον οδοντικό φραγμό, χωρίς να προκαλεί πόνο, συνωστισμό και δεν είναι τερηδονισμένος, μπορεί να διατηρηθεί μέσα στο στόμα. Στις περιπτώσεις όμως που οι φρονιμίτες καταφέρουν να ανατείλουν πλήρως αλλά η θέση τους δεν είναι ευθυγραμμισμένη με τα υπόλοιπα δόντια, καθώς έχουν κάποια κλίση πρός τα έξω ή προς τα μέσα, μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμό στους μαλακούς ιστούς της στοματικής κοιλότητας. Συγκεκριμένα πιθανόν να δημιουργήσουν ερεθισμούς και πληγές στο μάγουλο και στη γλώσσα, ένδειξη ότι θα πρέπει να αφαιρεθούν.
Πολύ συχνά όμως δεν υπάρχει ο απαιτούμενος χώρος για την ανατολή ενός φρονιμίτη. Αυτό μπορεί να συμβαίνει για δύο λόγους: είτε γιατί η γνάθος είναι σχετικά μίκρη, είτε γιατί τα υπόλοιπα ήδη υπάρχοντα δόντια έχουν καταλάβει όλο τον διαθέσιμο χώρο στη γνάθο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο φρονιμίτης να μείνει παγιδευμένος στο οστό της γνάθου πλήρως κάτω από τα ούλη (έγκλειστος φρονιμίτης) ή μερικώς κάτω από τα ούλη (ημιέγκλειστος φρονιμίτης).
Ένας έγκλειστος φρονιμίτης εάν βρίσκεται σε λανθασμένη θέση με γωνιά προς το παρακείμενο δόντι, μπορεί να του προκαλέσει βλάβη σταδιακά και χωρίς συμπτώματα. Συστήνεται να γίνεται μια ακτινογραφία για να εξακριβωθεί η θέση του φρονιμίτη και να διασφαλιστεί ότι δεν αποτελεί άμεσο κίνδυνο για τα άλλα δόντια.
Ένας ημιέγκλειστος φρονιμίτης παρουσιάζει τις συχνότερες επιπλοκές, η πιο γνωστή από τις οποίες είναι η περιστεφανίτιδα. Η περιστεφανίτιδα εκδηλώνεται όταν κάτω από τον ουλικό ιστό που καλύπτει μερικώς το δόντι παγιδευτούν τροφές και μικρόβια και σε συνδυασμό με την ελλειπής στοματική υγιεινή που επιτρέπει η περιοχή αυτή, προκαλείται φλεγμονή που συνοδεύεται από πόνο, πρήξιμο, ακαμψία ή ακόμη και πυρετό. Οι φλεγμονές αυτές εάν δεν αφαιρεθεί το δόντι συνήθως ταλαιπωρούν τον ασθενή με εξάρσεις ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Με μια απλή κλινική και ακτινογραφική εξέταση, ο οδοντίατρος σας θα αξιολογήσει τη θέση και την κατάσταση των δοντιών αυτών και θα σας ενημερώσει ανάλογα για το αν θα πρέπει να παρθεί κάποια άμεση ή προληπτική ενέργεια. Σε ορισμένες περιπτώσεις η προληπτική αφαίρεση των φρονιμιτών θεωρείται αναγκαία για την αποφυγή περαιτέρω επιπλοκών.
Η διαδικασία της αφαίρεσης γίνεται ανώδυνα με τοπική αναισθησία. Μετεγχειρητικά με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και ακολουθώντας τις οδηγίες του οδοντίατρου σας, η ανάρρωση είναι ομαλή και γρήγορη, καθώς σε μερικές μέρες μπορείτε να επιστρέψετε στους κανονικούς σας ρυθμούς.
Έστω και αν οι φρονιμίτες σας δεν δείχνουν να παρουσιάζουν κάποιο πρόβλημα, καλό θα ήταν να πραγματοποιήσετε μια επίσκεψη στον οδοντίατρο για να αποφύγετε μελλοντικά προβλήματα. Άλλωστε η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη!